ติดแบบไหนดีกว่า? เปรียบเทียบโซลาร์เซลล์ ระบบแบรนด์เดียว vs ผสมแบรนด์ แบบไหนเหมาะกับใคร?

ช่วงนี้ กระแสโซลาร์เซลล์บ้านเราก็ยังมีมาเรื่อยๆ อาจจะไม่ได้เปรี้ยงปร้างเท่าช่วงแรกๆ ที่เข้ามา เพราะแต่ละบ้าน เหมือนยังชั่งใจอยู่ ว่าติดแล้วจะคุ้มไหม กับราคาที่ต้องจ่าย จะคืนทุนเมื่อไหร่ หรือติดแบบไหนดี วันนี้ เราจะมาเพิ่มทางเลือกการตัดสินใจให้อีกอย่าง กับการเลือกติดแบบเต็มระบบแบรนด์เดียว หรือติดแบบผสม มีจุดเด่นจุดด้อย หรือแบบไหนเหมาะกับใครมากกว่า มาเป็นทางเลือกในการตัดสินใจ

ระบบโซลาร์เซลล์แบบแบ่งตามการทำงาน

โดยทั่วไป ลำดับแรกในการตัดสินใจติดโซลาร์เซลล์ นอกจากงบประมาณ คือการเลือกว่าจะติดระบบโซลาร์เซลล์ตามการทำงานแบบไหน ซึ่งแบ่งเป็น 3 แบบ ได้แก่

• ระบบออนกริด (On-grid) ไม่มีแบตเตอรี่สำรองไฟ สามารถขายไฟส่วนเกินให้การไฟฟ้าได้
• ระบบออฟกริด (Off-grid) มีแบตเตอรี่สำรองไฟ ใช้ตอนกลางคืนและไฟดับได้
• ระบบไฮบริด (Hybrid) เป็นระบบผสมออนกริดและออฟกริด มีแบตเตอรี่สำรองไฟ ดึงมาใช้ได้เฉพาะตอนฉุกเฉิน เช่น ไฟดับ ระบบซับซ้อน และค่าใช้จ่ายสูงสุด

พอตัดสินใจได้แล้ว อีกปัจจัยหนึ่งที่สำคัญไม่แพ้กันคือ การเลือกระบบจากแหล่งผลิตอุปกรณ์ ซึ่งแบ่งได้เป็น 2 ประเภทหลัก คือ

• ระบบโซลาร์เซลล์แบรนด์เดียว
• ระบบโซลาร์เซลล์ผสมแบรนด์

ค่อยเป็นการเลือกแบรนด์ที่จะใช้ตามมา แต่ก่อนที่เราจะไปพูดถึง ระบบโซลาร์เซลล์แบรนด์เดียว และระบบโซลาร์เซลล์ผสมแบรนด์ เรามาดูส่วนของอุปกรณ์ ที่แปลงแสงแดดเป็นพลังงานไฟฟ้ากันก่อน

ส่วนประกอบหลัก อุปกรณ์ของระบบโซลาร์เซลล์

ซึ่งจะประกอบไปด้วย 3 ส่วนประกอบหลักๆ คือ

1. แผงโซลาร์เซลล์ (Solar Panel)
   • หน้าที่: เปลี่ยนพลังงานแสงอาทิตย์เป็นพลังงานไฟฟ้ากระแสตรง (DC)
2. อินเวอร์เตอร์ (Inverter)
   • หน้าที่: แปลงไฟฟ้ากระแสตรง (DC) จากแผงให้เป็นกระแสสลับ (AC) สำหรับใช้งานในบ้าน
3. แบตเตอรี่  (Battery) (เฉพาะระบบ Off-grid หรือ Hybrid) 
   • หน้าที่: เก็บพลังงานไฟฟ้าไว้ใช้ตอนกลางคืนหรือไฟดับ

บอกจากนี้ ยังมีส่วนประกอบเสริมอื่นเพิ่มเติมอีก ยกตัวอย่างเช่น

• ระบบควบคุมการชาร์จ (Charge Controller)
  • หน้าที่: ควบคุมแรงดันไฟฟ้าที่เข้าสู่แบตเตอรี่ เพื่อป้องกันการชาร์จเกินหรือจ่ายไฟเกิน
• Surge Protector (อุปกรณ์ป้องกันไฟกระชาก)
• หน้าที่: ป้องกันความเสียหายจากไฟกระชาก เช่นฟ้าผ่า
• มิเตอร์วัดพลังงาน (Energy Meter / Net Meter)
  • หน้าที่: ใช้วัดพลังงานที่ผลิตได้ หรือไฟที่ขายคืนให้การไฟฟ้า (กรณีระบบออนกริด)

แล้วยังมีส่วนประกอบเสริมอื่นๆ อีกหลายตัว ตามแต่ผู้ใช้งานต้องการที่จะเสริมเข้าไป เมื่อเรารู้แล้วว่าระบบหลักๆ ที่จำเป็น คือ แผงโซลาร์เซลล์, อินเวอร์เตอร์ และแบตเตอรี่ แล้วเลือกได้ว่าจะติดแบบระบบการใช้งานแบบไหน 

ก็มาถึงการที่เราจะไปดูว่า เราจะเลือกซื้อจากแบรนด์เดียวเต็มระบบ หรือเลือกสเปคตามที่ชอบแบบผสมแบรนด์ แล้วแต่ละแบบมีจุดเด่นจุดด้อยยังไง ไปดูกัน

ระบบโซลาร์เซลล์แบบแบ่งตามแหล่งผลิต

• ระบบโซลาร์เซลล์แบรนด์เดียว
• ระบบโซลาร์เซลล์ผสมแบรนด์

ถ้าจะให้นึกภาพตามง่ายๆ ก็คงเป็นเหมือนคอมพิวเตอร์สำเร็จรูป กับคอมพิวเตอร์แบบประกอบเอง

ระบบโซลาร์เซลล์แบรนด์เดียว คืออะไร?

ระบบโซลาร์เซลล์แบรนด์เดียว (Branded Solar System) คือ การใช้อุปกรณ์จากแบรนด์เดียวทั้งชุด เช่น แผงโซลาร์ อินเวอร์เตอร์ แบตเตอรี่ ตลอดจนบริการติดตั้ง รับประกัน บริการหลังการขาย มักถูกออกแบบมาเป็นชุดพร้อมใช้งาน มีมาตรฐานเดียวกันทั้งระบบ

ข้อดีของระบบแบรนด์เดียว

• อุปกรณ์ถูกออกแบบให้ทำงานร่วมกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ ผ่านการทดสอบจากโรงงาน
• มั่นใจในมาตรฐานความปลอดภัย และความเข้ากันของระบบ
• ติดตั้งง่าย จบในเจ้าเดียว ไม่ต้องประสานหลายฝ่าย
• การอัปเดตเฟิร์มแวร์หรือแก้ไขระบบ ทำได้ง่าย เพราะจะรองรับไปในทิศทางเดียวกัน
• รับประกันทั้งระบบ สบายใจเมื่อเกิดปัญหา ติดต่อเจ้าเดียวจบ
• เหมาะกับผู้ไม่มีความรู้ด้านเทคนิค ต้องการความสะดวก ไม่อยากเลือกอุปกรณ์แยกเอง

ข้อด้อย

• ราคาโดยรวมมักจะสูงกว่าระบบผสมแบรนด์ เพราะรวมค่าออกแบบ-ติดตั้ง-รับประกันครบวงจร
• ความยืดหยุ่นน้อย เปลี่ยนสเปคไม่ได้มาก
• ถ้ามีข้อจำกัดเรื่องงบประมาณ อาจได้ประสิทธิภาพที่ไม่สูงสุดเท่าที่ต้องการ

ระบบโซลาร์เซลล์ผสมแบรนด์ คืออะไร?

ระบบผสมแบรนด์ (Assembled Solar System) คือการเลือกใช้อุปกรณ์จากหลายแบรนด์ เช่น แผงจากแบรนด์ A อินเวอร์เตอร์จากแบรนด์ B แบตเตอรี่จากแบรนด์ C เพื่อให้ได้สเปคตรงกับความต้องการ หรือควบคุมงบประมาณ

ข้อดีของระบบผสมแบรนด์

• ปรับแต่งได้ตามงบและสเปคที่ต้องการ
• เลือกอุปกรณ์ได้อิสระ หลากหลาย มีความยืดหยุ่นสูง
• อัปเกรดเฉพาะบางส่วนได้ในอนาคต
  

ข้อด้อย

• อุปกรณ์อาจไม่เข้ากัน 100%
• การรับประกันแยกตามแบรนด์ หากมีปัญหาต้องติดต่อหลายเจ้า
• ต้องอาศัยช่างที่มีความเชี่ยวชาญในการออกแบบและติดตั้งระบบผสม
• การอัปเดตเฟิร์มแวร์หรือแก้ไขระบบอาจทำได้ยากกว่า เพราะชิ้นส่วนมาจากหลายแบรนด์

เปรียบเทียบชัดๆ แบบหมัดต่อหมัด แบรนด์เดียว vs ผสม

ยกตัวอย่างแบรนด์ยอดนิยม

• ระบบแบรนด์เดียว: EnergyLIB, Tesla ฯลฯ 
• ระบบผสมแบรนด์: Huawei, Deye, Growatt, Atmoce ฯลฯ

เทคนิคเพิ่มเติม เรื่อง “ความเข้ากันของอุปกรณ์” ที่ไม่ควรมองข้าม

แม้จะดูเหมือนง่าย แต่การประกอบอุปกรณ์ต่างแบรนด์ให้เข้ากันได้ ต้องอาศัยความรู้ด้านไฟฟ้าและโปรโตคอลการสื่อสารกันผ่านระบบไฟฟ้าและซอฟต์แวร์ เช่น

• แผงโซลาร์ต้องส่งแรงดัน (Voltage) ที่เหมาะสมกับอินเวอร์เตอร์ มิฉะนั้นระบบอาจตัดการทำงาน
• แบตเตอรี่บางรุ่นอาจมีการจัดการพลังงาน ที่ไม่รองรับกับอินเวอร์เตอร์บางตัว

หากระบบไม่แมตช์กัน อาจทำให้เกิดปัญหา เช่น

• อินเวอร์เตอร์ไม่อ่านค่าจากแบตเตอรี่
• แรงดันไม่เสถียร ทำให้จ่ายไฟได้ไม่เต็มที่
• เฟิร์มแวร์ไม่อัปเดต ทำให้ระบบไม่รองรับฟีเจอร์ใหม่
• หรืออาจทำให้ระบบล้มเหลวเลยก็เป็นได้

แล้วใครเหมาะกับติดตั้งระบบไหน?

คำแนะนำก่อนติดตั้งระบบโซลาร์เซลล์

• ขอใบเสนอราคาพร้อมสเปคจากผู้ติดตั้งหลายราย
• เช็กใบรับประกันทั้งระบบและรายชิ้นส่วนให้ชัดเจน
• ตรวจสอบรีวิวบริษัทติดตั้ง หรือผลงานที่ผ่านมา
  

บทสรุป

ไม่ว่าจะเลือกระบบแบรนด์เดียวหรือระบบผสมแบรนด์ ทั้งสองแบบมีจุดแข็งและจุดอ่อนของตัวเอง คำตอบสุดท้ายคือ ระบบที่เหมาะสมกับงบ ความรู้ และความต้องการของผู้ใช้งานเอง หากยังลังเลอาจจะลองปรึกษาจากผู้เชี่ยวชาญเรื่องระบบที่เหมาะกับบ้านของเรา แล้วค่อยตัดสินใจเลือกอีกที เพราะเป็นการจ่ายเงินก้อนโตและใช้ระยะยาว ดังนั้น ไม่ควรรีบตัดสินใจเร็วเกินไป จนกว่าจะมั่นใจ